Sự ra đời của Đảng bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Bắc Ninh - Bắc Giang

Ảnh hưởng tư tưởng yêu nước và cách mạng của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên, kế thừa truyền thống văn hiến cách mạng, vùng đất địa linh nhân kiệt Bắc Ninh - Kinh Bắc, nhiều thanh niên, học sinh yêu nước Bắc Ninh đã sớm tiếp thu ánh sáng cách mạng và sau này đã trở thành những lãnh tụ xuất sắc của Đảng và cách mạng Viêt Nam. Mùa xuân năm 1929, trên địa bàn hai tỉnh có 4 yếu nhân trong tổ chức cộng sản, trong đó có Ngô Gia Tự (quê ở Tam Sơn, huyện Từ Sơn) - người cộng sản trẻ tuổi tiêu biểu đã có công đóng góp lớn lao cả về lý luận và thực tiễn tại Đại hội Tổng bộ Thanh niên cách mạng đồng chí Hội họp ở Hồng Kông (tháng 5-1929), trong việc thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng (tháng 6-1929). Sự kiện đó đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của các tri thức yêu nước trong trường đấu tranh cách mạng của đông đảo quần chúng.

Đầu tháng 7-1929, đồng chí Ngô Gia Tự - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương lâm thời Đông Dương Cộng sản Đảng đã chọn các đồng chí Phạm Văn Chất, Hồ Ngọc Lân, Nguyễn Hữu Căn để chuẩn bị cho việc thành lập chi bộ Cộng sản đầu tiên ở hai tỉnh Bắc Ninh – Bắc Giang, giao cho họ nhiệm vụ tuyên truyền chính cương, điều lệ và tuyên ngôn của Đông Dương Cộng sản Đảng trong các chi hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội. Từ hạt nhân này, ngày 4-8-1929 tại núi Hồng Vân (Núi Lim-huyện Tiên Du), hơn 20 hội viên tiên tiến của Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội hai tỉnh đã được triệu tập để thành lập Đảng bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Bắc Ninh – Bắc Giang (sau hội nghị hợp nhất ở Hương Cảng tháng 2 năm 1930 chuyển thành Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam Bắc Ninh – Bắc Giang).

Đảng bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Bắc Ninh - Bắc Giang được thành lập, đã cắm một cột mốc quan trọng, chứng tỏ mối quan hệ khăng khít và truyền thống đấu tranh bền bỉ, anh dũng của hai tỉnh, đánh dấu sự phát triển của phong trào cách mạng của hai tỉnh sang một giai đoạn mới, tạo ra những điều kiện cơ bản quyết định bước nhảy vọt của tiến trình đấu tranh cho độc lập tự do và chủ nghĩa xã hội.

Ban Chấp hành Đảng bộ gồm 5 đồng chí, do đồng chí Phạm Văn Chất làm Bí thư và các ủy viên Hồ Ngọc Lân, Nguyễn Hữu Căn, Nguyễn Xuân Hồng và Trần Nhu. Toàn Đảng bộ tỉnh khi đó có 4 chi bộ: Chi bộ thị xã Bắc Ninh, chi bộ làng Lạc Thổ (Thuận Thành), chi bộ lính khố đỏ Bắc Ninh, chi bộ nhà máy gạch Hưng Ký (Yên Viên - Từ Sơn). Sau đó hai chi bộ được thành lập tại Vạn – Yên – Hà và thị xã Phủ Lạng Thương (Bắc Giang).

 Như vậy, đến giữa tháng 9 năm 1929, Đảng bộ có 6 chi bộ với hơn 30 đảng viên. Thực hiên chủ trương của Đông Dương cộng sản Đảng về vô sản hóa, Đảng bộ Bắc Ninh – Bắc Giang đặc biệt quan tâm đến công tác cán bộ, rèn luyện đảng viên trong môi trường vô sản hóa một cách thực sự và bắt buộc, xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất cách mạng, có bản lĩnh chính trị vững vàng. Các đảng viên đi vào các nhà máy, xí nghiệp, hầm mỏ… cùng với công nhân lao động sản xuất, đồng thời tuyên truyền, vận động giác ngộ cách mạng cho công nhân, thợ thuyền và bãi công đòi chủ nhà máy tăng lương, giảm giờ làm. Những đảng viên tiêu biểu như Nguyễn Văn Cừ xuống mỏ than Vàng Danh (Quảng Ninh), Vũ Xuân Hồng, Trần Nhu vào làm tại nhà máy giấy Đáp Cầu, Trương Văn Nhã đến Gara ô tô Sĩ Quang (Bắc Ninh), Nguyễn Thị Lưu làm việc ở nhà máy gạch Nam Ký (Hà Nội) …

Có thể thấy rằng, sau hơn 3 năm kể từ khi những người thanh niên tri thức Bắc Ninh – Bắc Giang được đào tạo, huấn luyện để trở thành nòng cốt trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào trong nước, phong trào cách mạng ở hai tỉnh có những chuyển biến tích cực. Việc các tầng lớp nhân dân ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình trong sự nghiệp giải phóng dân tộc là thắng lợi cơ bản và lớn lao nhất.

Đảng bộ Bắc Ninh – Bắc Giang là một bộ phận cấu thành Đông dương Cộng sản Đảng, là một Đảng bộ mang bản chất của một chính đảng kiểu mới, thực sự bắt rễ sâu trong quần chúng nên có sức sống mãnh liệt, bền lâu – mà tiền thân của nó là Tỉnh Hội Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội Bắc Ninh – Bắc Giang. Quá trình hình thành và ra đời của Đảng bộ Bắc Ninh – Bắc Giang diễn ra liên tục từ năm 1926 đến năm 1930 là sự kết hợp biện chứng giữa chủ nghĩa Mác-Lênin, phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Những chiến sĩ cộng sản hai tỉnh đã trở thành những con người trung kiên bất khuất cả trong lao tù, trước tòa án, trên trường bắn đã làm cho kẻ thù khiếp sợ, tiêu biểu như Ngô Gia Tự, Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Quốc Việt…. Bao nhiêu người con yêu quý của quê hương đã ngã xuống vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân để tô thắm cho lý tưởng cộng sản tươi đẹp, là niềm tự hào, là tấm gương sáng ngời cho thế hệ mai sau.

95 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng bộ và nhân dân Bắc Ninh đã cùng với nhân dân cả nước tiến hành cách mạng tháng Tám năm 1945 thắng lợi, đập tan ách thống trị thực dân Pháp, lập nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Châu Á, đưa dân tộc ta vào kỷ nguyên độc lập tự do, tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ thắng lợi, mà đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, đại thắng mùa xuân năm 1975, giành độc lập tự do, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, làm trọn nghĩa vụ quốc tế, tiến hành công cuộc đổi mới đất nước, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chặng đường hình thành và phát triển của Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh từ buổi đầu chỉ có hơn 20 đảng viên đến nay đã có trên 6 vạn đảng viên. Đảng bộ đã vững vàng và ngày càng lớn mạnh, cùng toàn đảng toàn dân, toàn quân xây dựng và phát triển đất nước, quê hương trong tiến trình phát triển và hội nhập; ra sức thi đua, phấn đấu thực hiện mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh"; thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ XX, phấn đấu xây dựng tỉnh Bắc Ninh phát triển bền vững theo hướng hiện đại, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.