Các di tích cấp Quốc gia
07/12/2015 09:10 Số lượt xem: 44 
Các di tích cấp Quốc gia
DANH SÁCH CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ ĐẠT CẤP QUỐC GIA-TP. BẮC NINH
| STT | Tên di tích | Loại hình | Tóm tắt giá trị | Địa điểm | Số Quyết định |
| 1 | Văn miếu Bắc Ninh | Di tích Lịch sử- Văn hoá | Được khởi dựng vào thời Lê Sơ trên núi Thị Cầu, đến thời Nguyễn năm Quý Tỵ (1893) được chuyển về núi Phúc Đức; là nơi tôn thờ Khổng Tử và ghi danh gần 700 vị đỗ đại khoa xứ Kinh Bắc từ khoa thi (1075-1819) nhằm giáo dục truyền thống hiếu học khoa bảng.Năm 2002 được Nhà nước trùng tu tôn tạo với quy mô lớn. | Xóm 10, phường Đại Phúc | 28-VH/QĐ |
| 2 | Di tích Đình, chùa Lẫm (Thượng Đồng) | Di tích Kiến trúc nghệ thuật | -Đình Lẫm được khởi dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn; còn bảo lưu được một số cổ vật, đặc biệt là tấm bia đá “Thượng đẳng tối linh” niên đại 1869 ghi chép về lai lịch của bà chúa Quả Cảm là vợ vua Trần Anh Tông, được 72 trang ấp trong vùng thờ làm phúc thần. -Chùa Lẫm được khởi dựng từ lâu đời, trùng tu vào thời Nguyễn và còn giữ được đến ngày nay; bảo lưu được hệ thống tượng phật thời Nguyễn. | Thôn Thượng Đồng, Xã Vạn An | 372-QĐ/ BT |
| 3 | Lăng đá Bùi Nguyễn Thái | Di tích Kiến trúc nghệ thuật | Được xây dựng vào thời Lê (thế kỷ XVIII), tu bổ vào thời Nguyễn, còn phần mộ và các di vật bằng đá chạm khắc đẹp như: ngựa, tượng hầu, bia thời Lê-Nguyễn. Đây là một trong những di tích lăng mộ nổi tiếng. | Xóm 1, phường Đại Phúc | 28-VH/QĐ |
| 4 | Đền thờ Nguyễn Phúc Xuyên, chùa Linh Sơn | Di tích Lịch sử - Văn hóa | Được dựng vào thời Hậu Lê (1646), được tu bổ vào năm 1768, thời Nguyễn trùng tu nhiều lần, lần cuối cùng năm 1941; thờ danh y Nguyễn Phúc Xuyên đã từng chữa bệnh cho chúa Trịnh, được ban tặng sắc phong “Thiền sư bồ tát”; còn bảo lưu được nhiều cổ vật đặc biệt như: tượng đá, sập thờ, khánh đồng, chuông đồng, gia phả, sắc phong. - Chùa “Linh Sơn Tự” còn gọi là chùa Cao được khởi dựng vào thời Lê Sơ, trùng tu vào thời Hậu Lê (1649 - 1652), thời Nguyễn lại được trùng tu vào các năm 1845, 1938, 1944; gồm nhiều công trình như: gác chuông, tam bảo, nhà tổ, nhà mẫu, nhà khách, tháp mộ và còn bảo lưu được tượng Phật, tượng hậu Phật (trong dó có tượng sư tổ Nguyễn Phúc Xuyên được phong là Thiền sư bồ tát), chuông đồng, bia đá và hàng trăm bộ ván in kinh, sách thuốc thời Lê – Nguyễn. | Xóm 7, phường Đại Phúc | 28-VH/QĐ |
| 5 | Đình Viêm Xá (Diềm) | Di tích Kiến trúc -Nghệ thuật | Đình được xây dựng với quy mô lớn vào thế kỷ XVIII (1692) với bức cửa võng được chạm khắc các đề tài rồng tiên, tứ linh tứ quý... và là một trong 3 ngôi đình nổi tiếng xứ Kinh Bắc còn bảo lưu được đến ngày nay. | Thôn Viêm Xá, xã Hòa Long | 29-VH/QĐ |
| 6 | Đình, đền, chùa Cổ Mễ | Di tích Kiến trúc -Nghệ thuận | -Đình Cổ Mễ được dựng với quy mô lớn vào thời Hậu Lê (1681) là công trình kiến trúc nghệ thuật nổi tiếng còn bảo lưu đến ngày nay; thờ Thánh Tam Giang có công đánh giặc Lương vào thế kỷ thứ VI; còn bảo lưu được nhiều cổ vật, đặc biệt là hệ thống bia đá và sắc phong (bia sớm dựng năm 1752, sắc phong sớm nhất là 1846) -Chùa có tên chữ là “Cổ Mễ tự”được dựng vào thời Hậu Lê, đến thời Nguyễn (năm 1928) được dựng lại và bảo lưu đến ngày nay. Chùa còn bảo lưu được hệ thống tượng Phật cổ, đặc biệt có 3 pho tượng đá thời Mạc và chuông đồng, đại tự, câu đối thời Nguyễn. -Đền Cổ Mễ (đền Bà Chúa Kho) đuợc khởi dựng từ lâu đời, trùng tu mở rộng vào thời Nguyễn, từ năm 1999 đến nay liên tục được tu bổ; truyền rằng thờ Bà Chúa Kho có công với dân với nước; còn bảo lưu đuợc một số tượng thờ, hoành phi câu đối; tín ngưỡng phát triển với hàng ngàn vạn khách thập phương từ khắp mọi miền hành huơng về đây vào ba tháng đầu năm và cuối năm. | Thôn Cổ Mễ, phường Vũ Ninh | 100-VH/QĐ |
| 7 | Đền, chùa Điều Sơn | Di tích Lịch sử - Văn hóa | -Đền, chùa Điều Sơn khởi dựng từ lâu đời, trùng tu lớn vào thời Lê-Nguyễn; thờ thân mẫu Thánh Gióng, còn phối thờ Thánh Tam Giang, tướng Trần Lựu có công đánh giặc Minh thế kỷ XV; còn bảo lưu được nhiều cổ vật quý đặc biệt như tượng thờ, bia đá, chuông đồng. | Khu 4, phường Thị Cầu | 168/VH-QĐ |
| 8 | Chùa Kim Sơn, đền, đình Quả Cảm | Di tích Lịch sử - Văn hóa | -Chùa Kim Sơn là công trình kiến trúc thời Nguyễn, được trùng tu vào năm 1998, còn bảo lưu được hệ thống tượng phật thời Nguyễn. Đặc biệt là tượng thân mẫu của bà chúa Sành, tượng quan Đề Lĩnh tứ thành người Chi Long và nhiều cổ vật như chuông đồng, bia đá. Chùa còn là một trong những địa điểm thuộc phòng tuyến sông Như Nguyệt trong kháng chiến chống giặc Tống năm 1077. -Đền làng Quả Cảm được dựng vào thời Trần, trùng tu vào thời Nguyễn, thờ Bà chúa Quả Cảm là vợ vua Trần Anh Tông, được 72 trang ấp trong vùng thờ làm phúc thần. -Đình Quả Cảm dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, bị phá trong kháng chiến chống Pháp,xây lại vào năm 1948, đình thờ Thánh Tam Giang, còn giữ được nhiều cổ vật, đặc biệt là bát hương, lọ hoa men ngọc thời Lý, sắc phong và bia đá thời Lê - Nguyễn. Đình còn là một trong những địa điểm quan trọng thuộc phòng tuyến sông Như Nguyệt trong cuộc kháng chiến chống giặc Tống năm 1077. | Thôn Quả Cảm, xã Hòa Long | 34/BVH |
| 9 | Đình, chùa Yên Mẫn | Di tích Lịch sử và Kiến trúc nghệ thuật | -Đình Yên Mẫn được dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, năm 1992 lại được trùng tu và vẫn giữ được dấu ấn kiến trúc của thời Lê-Nguyễn. Đình thờ bốn vị thần có công đánh giặc Lương ở thế kỷ VI; còn giữ được thần phả sắc phong, đình nổi tiếng với lễ hội “cầu mùa” -Chùa Yên Mẫn được khởi dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, năm 2003 lại trùng tu; giữ được một số cổ vật quý giá như: tượng thờ, bia đá, chuông đồng thời Lê- Nguyễn | khu Yên Mẫn, phường Kinh Bắc | 154-QĐ |
| 10 | Đình, chùa Đọ Xá | Di tích Kiến trúc- Nghệ thuật | -Đình xây dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, đến năm 1996 được trùng tu tôn tạo; thờ Thánh Tam Giang có công đánh giặc Lương thế kỷ VI, còn bảo lưu được một số bia đá thời Lê - Nguyễn. -Chùa Đọ (Linh Quang tự) được xây dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, còn bảo lưu được hệ thống tượng phật thời Nguyễn độc đáo. | Khu Đọ Xá, phường Ninh Xá | 138/QĐ |
| 11 | Đền Thanh Sơn (đền Quan) | Di tích Kiến trúc nghệ thuật | Đền được khởi dựng từ lâu đời, đến thời Nguyễn được trùng tu và giữ được kiến trúc đến ngày nay; đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh; đền còn bảo lưu được nhiều cổ vật, đặc biệt là sắc phong (niên đại sớm nhất năm 1792). | Khu Thanh Sơn, phường Vũ Ninh | 921-QĐ/BT |
| 12 | Đền Vua Bà (Đền Thuỷ tổ Quan họ) | Di tích Lịch sử | Đền được khởi dựng từ lâu đời, thờ Thuỷ tổ Quan họ; đến thời Nguyễn được trùng tu, năm 2000 được tu bổ lại; còn bảo lưu được tượng Vua Bà và một số đồ thờ tự; nổi tiếng với lễ hội Quan họ. | Thôn Viêm Xá (Diềm), xã Hòa Long | 3211-QĐ/BT |
| 13 | Đền, đình, chùa Xuân Ổ A | Di tích Kiến trúc- Nghệ thuật | -Đền được khởi dựng từ lâu đời, đến thời Nguyễn được trùng tu và giữ đến ngày nay -Đình được khởi dựng vào thời Lê (năm1638),trùng tu vào thời Nguyễn chạm khắc tinh xảo nghệ thuật, còn bảo lưu được nhiều tài liệu, cổ vật như sắc phong, bia đá thời Lê-Nguyễn. -Chùa Xuân Ổ (Hồng Phúc tự) được xây dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, năm 1949 bị giặc Pháp phá, năm 1994 xây dựng lại, còn bảo lưu được một số tượng cổ, đặc bịêt là bộ tượng đá (Ngọc Hoàng, Nam Tào, Bắc Đẩu) thời Lê. | Khu Xuân Ổ, phường Võ Cường | 100-QĐ/BT |
| 14 | Chùa Trà Xuyên | Di tích Kiến trúc- Nghệ thuật | -Chùa Trà Xuyên (Nghinh Phúc tự) được khởi dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn chạm khắc đẹp và giữ được đến ngày nay; còn bảo lưu được hệ thống tượng phật thời Lê-Nguyễn, chuông đồng thời Tây Sơn. | Thôn Trà Xuyên, xã Khúc Xuyên | 295-QĐ/BT |
| 15 | Đình Trà Xuyên | Di tích Kiến trúc- Nghệ thuật | Được xây dựng vào thời Lê (thế kỷ XVIII), trùng tu vào thời Nguyễn chạm khắc đẹp và gìn giữ đến nay; thờ Thánh Tam Giang; còn bảo lưu được một số cổ vật đặc biệt là các đạo sắc phong (niên đại sớm nhất 1810). | Thôn Trà Xuyên, xã Khúc Xuyên | 295-QĐ/BT |
| 16 | Văn Chỉ họ Phạm | Di tích Lịch sử | Được khởi dựng vào thời Lê, bị phá huỷ trong kháng chiến chống Pháp, năm 1954 được xây dựng lại; thời 7 vị đại khoa họ Phạm làng Kim Đôi; còn bảo lưu được bia đá (thế kỷ XVIII) và gia phả của dòng họ. | Làng Kim Đôi, xã Kim Chân | 502-QĐ/BT |
| 17 | Đền thờ 18 Tiến sĩ làng Kim Đôi | Di tích Lịch sử | Được khởi dựng vào thời Lê, tu bổ vào thời Nguyễn; thờ 18 vị đại khoa họ Nguyễn làng Kim Đôi; còn bảo lưu được gia phả, bia đá “Kim Đôi Nguyễn tộc từ đường bi ký” niên đại 1872 ghi chép về việc dựng từ đường, đặc biệt tấm bia đá “Từ mẫu Nguyễn Công kỵ hoàng thất thị chi mộ chí” dựng năm 1484 do Trạng nguyên Lương Thế Vinh soạn kể về lai lịch dòng họ, công sinh thành, nuôi dưỡng, giáo dục 5 anh em ruột đỗ Tiến sĩ của dòng họ. | Thôn Kim Đôi, xã Kim Chân | 100-VH/QĐ |
| 18 | Chùa làng Trần (Hồng Lô tự) | Di tích Kiến trúc nghệ thuật | Chùa được khởi dựng từ lâu đời, đến thời Nguyễn được trùng tu, nổi tiếng là danh lam cổ tự, còn bảo lưu được cây hương, bia đá thời Lê-Nguyễn | Thôn Trần, xã Hạp Lĩnh | 295-QĐ/BT |
| 19 | Chùa Đáp Cầu | Di tích Kiến trúc-Nghệ thuật | Được khởi dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, năm 1939 được tôn tạo; còn bảo lưu được hệ thống tượng phật thời Nguyễn. | Khu 5, phường Đáp Cầu | 188-QĐ/BT |
| 20 | Đình Đáp Cầu | Di tích kiến trúc-nghệ thuật | Được khởi dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, chạm khắc tinh xảo nghệ thuật, thờ Thánh Tam Giang, còn bảo lưu được ngai, bài vị, bia đá, sắc phong. Đình là một trong những công trình nghệ thuật nổi tiếng thời Lê-Nguyễn còn bảo lưu đến nay. | Khu 5, phường Đáp Cầu | 188/QĐ-BT |
| 21 | Đền, Nghè Dương Ổ | Di tích Kiến trúc- Nghệ thuật | Được khởi dựng vào thời Lê, trùng tu vào thời Nguyễn, thời Thánh Tam Giang, còn bảo lưu được ngai, bài vị, sập thờ, hương án, hạc thờ… thời Lê-Nguyễn. | Xóm Bến, làng Dương Ổ, xã Phong Khê | 51/2001/ QĐ-BVHTT |
| 22 | Chùa Xuân Đồng (Linh Quang tự) | Di tích Kiến trúc-Nghệ thuật | Chùa được khởi dựng vào thời Lê trùng tu vào thời Nguyễn (1871), chạm khắc tinh xảo nghệ thuật, còn bảo lưu được hệ thống tượng phật và một số bia đá, cây hương đá thời Lê-Nguyễn. | Làng Xuân Đồng, xã Hòa Long | 51/2001/ QĐ-BVHTT |
| 23 | Chùa Dạm (Đại Lãm tự) | Di tích Lịch sử-Văn hoá | Chùa được Thái hậu Ỷ Lan và vua Lý Nhân Tông hưng công xây dựng thành đại danh lam thắng cảnh; đến thời Lê Trung Hưng được trùng tu với quy mô lớn; bị phá trong kháng chiến chống Pháp; hiện còn bảo lưu được 4 lớp nền cùng nhiều di vật cổ vật thời Lý, đặc biệt là cột đá chạm rồng thời Lý nổi tiếng. | Thôn Tự, xã Nam Sơn | 29/VH-QĐ |
| 24 | Chùa Hàm Long | Di tích Lịch sử-Văn hoá | Chùa có tên chữ “Hàm Long tự” được khởi dựng từ thời Lý, trùng tu vào thời Hậu Lê và thời Nguyễn, từ năm 1995 đến nay nhiều lần đuợc trùng tu tôn tạo; còn lưu giữ được một số tượng phật cổ thời Nguyễn, đặc biệt là 1 số pho tượng bằng đồng, 14 tháp mộ cổ thời Trần, Hậu Lê, Nguyễn. | Thôn Tự, xã Nam Sơn | 28/VH-QĐ |
| 25 | Đền Vân Mẫu, Nghè Chu Mẫu, nhà cố Trạch | Di tích Kiến trúc- Nghệ thuật | Là cụm di tích thờ phụng thân mẫu thánh Tam Giang và Thánh Tam Giang (Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy, Đạm Nương) có công đánh giặc Lương vào thế kỷ thứ VI; vốn được khởi dựng từ lâu đời, trùng tu vào thời Nguyễn; còn bảo lưu được nhiều tài liệu cổ vật như: tượng thờ, gia phả, bia đá và dồ thờ tự thời Lê – Nguyễn | Thôn Vân Mẫu và Chu Mẫu, xã Vân Dương | 100-VH/QĐ |
| 26 | Chùa Lái | Di tích khảo cổ học | Là di chỉ khảo cổ học về thời đại đồ đá với dấu tích là nơi công xưởng chế tác công cụ lao động và chế tác đồ trang sức (cách đây khoảng trên 3000 năm) với nhiều di vật như: công cụ lao động, đồ trang sức, đồ gốm. Đây là di tích khảo cổ học nổi tiếng về thời đại đồ đá của người Việt cổ ở tỉnh Bắc Ninh. | Thôn Xuân Ổ B - Xã Võ Cường | 100-VH/QĐ |
